Tahsin Tiryaki: “BURHAN ASAF BELGE”

Burhan Asaf Belge, 23 Ağustos 1967’de Almanya’da vefat etti. Diplomat, siyaset adamı, gazeteci.

Burhan Asaf Belge, 2 Ocak 1899 tarihinde Şam, Suriye‘de doğmuştur. Ailesi, dönemin Osmanlı toplumu içinde zengin ve iyi eğitimli bir ailedir. Büyük babası Esad Efendi Meşrutiyet dönemlerinin önde gelen aydınlarından ve gazetecilerinden biridir. 1842’de Çorlu’da doğan Esad Efendi’nin aile kökleri, Fatih Sultan Mehmed devrinde Rumeli’ye yerleştirilen Kütahyalı Hüseyin Ağa’ya kadar geri gitmektedir. Burhan Asaf Belge‘nin babası Mehmet Asaf Osmanlı devletinde Şam bölgesinde Yafa’da ve Türkiye’de birçok değişik yerlerde mutasarrıf olarak görev yaptı. Annesinin adı Emine Rana Asaf idi. Kız kardeşi Leman hanımın eşi yazar Yakup Kadri Karaosmanoğlu‘dur.

İlkokula Yafa’da bir Fransız okulunda başladı. Babası 1908 yılında Cebel-i Bereket (Osmaniye) mutasarrıflığına tayin edilince eğitimine İstanbul‘da Kadıköy’deki Menba’ül-İrfan adlı okulda devam ederek ilköğretimini tamamlamıştır. 1908-1909 eğitim yılında başladığı St. Joseph Lisesi‘nden 1913 yılında 1.Dünya savaşı yüzünden Galatasaray lisesine gönderildi ve 1914 yılında mezun oldu. Babasının görevi nedeniyle yeniden İstanbul‘dan ayrılmış ve Lübnan‘a geçmiştir. Burada Beyrut Amerikan Koleji‘nde devam ettikten sonra orta ve yüksek tahsilini Almanya‘da Karlsruhe şehrinde tamamladı. Almanya’da sosyoloji ve mimar eğitimi gördü, yüksek mimar olarak eğitimini tamamladı. Eğitiminin ardından 1923 yılında İstanbul’a döndü.

İlk iş olarak 1923 yılının Nisan ayında Devlet Demiryolları’nın Eskişehir‘deki bürosunda tercüman olarak çalışmaya başladı. 1923’te Demiryolları’ndaki görevinden kısa sürede ayrılıp Anadolu Ajansı’na geçerek ajansın Bükreş muhabiri olarak bir süre Romanya‘da kalmıştır. Burhan Asaf Belge, 1925 yılında Aydınlık dergisinde çalışmaya başladı.  Burhan Asaf 1934 yılında çıkan soyadı kanunu ile “Belge” soyadını aldı.

Burhan Asaf Belge, bir dönem de İnkılap gazetesinde gazetecilik yaptı, CHP karşıtı yazılar yazdı. Kemalizmi Marksist bir çerçeveye oturtmaya çalışan Kadro dergisi ve Aydınlık gibi dergilerde yazarlık yaptı. İkinci Dünya Savaşı yıllarında Nazizme ve faşizme karşı bir dil kullandığı radyo programları yaptı. Çok partili döneme geçildiğinde Demokrat Parti çevresinde yer aldı.

Burhan Asaf Belge, Macaristan’daki yedi haftalık görevi sırasında Yahudi kökenli Zsa Zsa Gabor isminde genç ve güzel bir kızla tanıştı. Gabor 1936 yılı Macaristan Güzeli’dir. Gabor ile Belge arasındaki ilişki gelişti ve Burhan Asaf Belge, Gabor’u da alarak 1936 yılında Türkiye‘ye geldi; 1937 yılında evlendiler.

Ocak 1946’dan Nisan 1946’ya kadar Hürses Gazetesi yazarlığı yaptı. Mayıs ayında Demokrat Parti’ye üye oldu. 1955‘ten itibaren 1960‘a kadar Demokrat Parti’nin resmi yayın organı olan Zafer gazetesinin başyazarlığını yaptı. 1957 yılında Demokrat Parti‘sinden aday olarak Muğla milletvekili olarak TBMM‘ne girdi. 27 Mayıs 1960 darbesine kadar Zafer gazetesinde yazmayı sürdürdü.

1960 darbesinin ardından tutuklandı; yazıları ve konuşmaları nedeniyle yargılandı. 15 Eylül 1961 tarihinde de Yüksek Adalet Divanı’nca Anayasayı ihlal suçundan 15 yıl ağır hapis cezasına çarptırıldı. Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’in yayınladığı afla, 27 Ekim 1964 tarihinde hapisten çıktı. Daha sonra 1967 yılında ölünceye kadar Almanya‘da Alman radyosunda çalıştı.

Burhan Asaf Belge, 23 Ağustos 1967 tarihinde Almanya‘da 68 yaşında kalın bağırsak ve karaciğer kanseri nedeni ile vefat etmiştir. Mezarı Ankara‘da Karşıyaka mezarlığındadır.