M. Erhan Durukan: “ÜLKÜ TAMER”

Ülkü Tamer, 20 Şubat 1937’de Gaziantep’te doğdu. Türk şair, gazeteci, oyuncu ve çevirmen.

1950'li yıllarda ortaya çıkan İkinci Yeni şiir akımının önde gelen temsilcilerinden biridir. Yetmişin üstünde kitap çevirmiş, şiir antolojileri hazırlamıştır.

1937'de Gaziantep'te dünyaya geldi; çocukluğu ve ilköğrenim yılları bu kentte geçti. Ortaöğrenimine İstanbul'da devam etti. Robert Kolej'den 1958 yılında mezun oldu. Lise yıllarında şiirleri edebiyat dergilerinde yayımlanmaya başladı. İlk şiiri 1954 yılında Avni Dökmeci'nin yönetimindeki Kaynak dergisinde yayınlandı: "Dünyanın Bir Köşesinden Lucia".

Öğrenimine bir süre Gazetecilik Enstitüsünde devam etti. 1964-1968 yıllarında oyunculuk yaptı. Milliyet Yayınları'nda danışman-editör olarak çalıştı. Yayıncılık ve çevirmenlik yaptı; Milliyet, Karacan Yayınları'nı yönetti. Milliyet Çocuk ve Sanat Olayı dergilerini çıkardı.

Şiirleri 1954'ten itibaren Kaynak, Pazar Postası, Yeditepe, Yeni Dergi, Papirus, Sanat Olayı gibi dergilerde yayımladı. İlk şiir kitabı Soğuk Otların Altında 1959'da çıktı. 1950'li yıllarda ortaya çıkan İkinci Yeni şiir akımının önde gelen temsilcilerinden biri oldu. İkinci Yeni'ye, bu akımın ana karakteristikleri oluştuktan sonra dâhil olduğu hâlde, kendine özgü imge dünyası ve süssüz, sade söyleyişiyle dikkati çekti. Çoğunlukla keskin bir ironiyle örülmüş derin acıların ve beşerî trajedilerin dile geldiği şiirlerinde 1970'lerden sonra toplumsal duyarlıklar da öne çıktı. Yayımladığı yedi şiir kitabını 1986'da "Yanardağın Üstündeki Kuş" (1986) adlı kitapta bir araya getirdi.

1991 yılında dört öyküsünü içeren "Alleben Öyküleri" adlı öykü kitabını, 1997'de ise "Alleben Anıları" adlı öykü kitabını yayımladı. Bunu, 1998'de yayımlanan "Yaşamak Hatırlamaktır" adlı anı kitabı izledi. Oyunculuk dönemi anılarını içeren "Bir Gün Ben Tiyatrodayken" 2003'te yayımlandı.

Euripides, William Shakespeare, Anton Çehov, BErtolt Brecht, Arthur Miller, Eugene lonesco, John Steinbeck, Thomas streans Eliot, Henrik Ibsen gibi yazarlardan otuzun üzerinde oyun çevirdi. Bu oyunlarının pek çoğu özel tiyatrolarca sahnelendi. Birçok şiir antolojisi de hazırladı.

Edith Hamilton'dan Mitologya çevirisiyle TDK 1965 Çeviri Ödülü'nü kazandı. "İçime Çektiğim Hava Değil Gökyüzüdür" (1966) adlı kitabıyla 1967 Yeditepe Şiir Ödülü'ne, 1979'da çevirileri nedeniyle Macaristan Halk Cumhuriyeti'nce verilen Endre Ady Ödülü'ne, "Alleben Öyküleri" adlı öykü kitabıyla 1991 Yunus Nadi Ödülü'ne, 2014 yılında "Bir Adın Yolculuktu" adlı kitabı ile Melih Cevdet Anday Şiir Ödülü'ne değer bulundu.

Ülkü Tamer, 1 Nisan 2018 tarihinde Bodrum, Muğla'daki evinde rahatsızlanarak vefat etti.

Ülkü Tamer için, Muğla'nın Bodrum ilçesine bağlı Turgutreis Mahallesi'ndeki Merkez Cami'de ikindi vakti cenaze namazı kılındı. Namazın ardından Ülkü Tamer'in cenazesi, Gümüşlük Mezarlığı'nda toprağa verildi.

Hakkında yazılanlar:

"İkinci Yeni'nin, çağdaş İngiliz şiirini yakından izleyen, çeviriler yapan, Batı etkilerine açık bir şairiydi. Özellikle 1960'ların ikinci yarısında yazdıklarıyla kapalı şiir anlayışının kusursuz örneklerini verdi. Toplumsal sorunlara yönelirken de şiirin düzeyini düşürmedi." (Memet Fuat, 1985)

ESERLERİ:

Şiir:

Soğuk Otların Altında (1959)

Gök Onları Yanıltmaz (1960)

Ezra ile Gary (1962)

Virgülün Başından Geçenler (1965)

İçime Çektiğim Hava Değil Gökyüzüdür (1966)

Sıragöller (1974)

Seçme Şiirler (1981)

Antep Neresi (1986)

Yanardağın Üstündeki Kuş (1986, toplu şiirler)

Güneş Topla Benim İçin (2014, Toplu Şiirler) Islık yayınları, ISBN 978-605-9018-13-5

Lucia (2020, kitaplarına girmemiş şiirleri).

Öykü:

Alleben Öyküleri (1991 Yunus Nadi Öykü Armağanı)

Tarihte Yaşanmamış Olaylar (2016).

Anı:

Alleben Anıları (1997)

Yaşamak Hatırlamaktır (1998)

Bir Gün Ben Tiyatrodayken (2003).

Antoloji:

Çağdaş Latin Amerika Şiiri Antolojisi (1982).

Şarkı sözleri:

Ayrıca Ahmet Kaya'nın An Gelir ve Başkaldırıyorum albümlerinde seslendirdiği "Üşür Ölüm Bile" ve "Gül Dikeni" şarkılarının sözleri Ülkü Tamer'e ait şiirlerden oluşmaktadır.

Ülkü Tamer, Zülfü Livaneli'nin seslendirdiği "Memik Oğlan", "Güneş Topla Benim İçin"; Edip Akbayram'ın seslendirdiği "Ağıt" ve Grup Yorum'un "Düşenlere" isimli eserlerinin de söz yazarıdır.