M. Erhan Durukan: “ÜLKÜ TAMER”

Ülkü Tamer, 1 Nisan 2018’de Bodrum, Muğla’da vefat etti. Türk şair, gazeteci, oyuncu ve çevirmen.

Ülkü Tamer, 1950'li yıllarda ortaya çıkan İkinci Yeni şiir akımının önde gelen temsilcilerinden biridir. Yetmişin üstünde kitap çevirmiş, şiir antolojileri hazırlamıştır.

Ülkü Tamer, 20 Şubat 1937’de Gaziantep’te dünyaya geldi; çocukluğu ve ilköğrenim yılları bu kentte geçti. Ortaöğrenimine İstanbul'da devam etti. Robert Kolej'den 1958 yılında mezun oldu. Lise yıllarında şiirleri edebiyat dergilerinde yayımlanmaya başladı.

İlk şiiri 1954 yılında Avni Dökmeci'nin yönetimindeki Kaynak dergisinde yayınlandı: "Dünyanın Bir Köşesinden Lucia".

Öğrenimine bir süre Gazetecilik Enstitüsünde devam etti. 1964-1968 yıllarında oyunculuk yaptı. Milliyet Yayınları'nda danışman-editör olarak çalıştı. Yayıncılık ve çevirmenlik yaptı; Milliyet, Karacan Yayınları'nı yönetti. Milliyet Çocuk ve Sanat Olayı dergilerini çıkardı.

Şiirleri 1954'ten itibaren Kaynak, Pazar Postası, Yeditepe, Yeni Dergi, Papirus, Sanat Olayı gibi dergilerde yayımladı. İlk şiir kitabı Soğuk Otların Altında 1959'da çıktı. 1950'li yıllarda ortaya çıkan İkinci Yeni şiir akımının önde gelen temsilcilerinden biri oldu. İkinci Yeni'ye, bu akımın ana karakteristikleri oluştuktan sonra dâhil olduğu hâlde, kendine özgü imge dünyası ve süssüz, sade söyleyişiyle dikkati çekti. Çoğunlukla keskin bir ironiyle örülmüş derin acıların ve beşerî trajedilerin dile geldiği şiirlerinde 1970'lerden sonra toplumsal duyarlıklar da öne çıktı. Yayımladığı yedi şiir kitabını 1986'da "Yanardağın Üstündeki Kuş" (1986) adlı kitapta bir araya getirdi.

1991 yılında dört öyküsünü içeren "Alleben Öyküleri" adlı öykü kitabını, 1997'de ise "Alleben Anıları" adlı öykü kitabını yayımladı. Bunu, 1998'de yayımlanan "Yaşamak Hatırlamaktır" adlı anı kitabı izledi. Oyunculuk dönemi anılarını içeren "Bir Gün Ben Tiyatrodayken" 2003'te yayımlandı.

Euripides, William Shakespeare, Anton Çehov, BErtolt Brecht, Arthur Miller, Eugene lonesco, John Steinbeck, Thomas streans Eliot, Henrik Ibsen gibi yazarlardan otuzun üzerinde oyun çevirdi. Bu oyunlarının pek çoğu özel tiyatrolarca sahnelendi. Birçok şiir antolojisi de hazırladı.

Edith Hamilton'dan Mitologya çevirisiyle TDK 1965 Çeviri Ödülü'nü kazandı. "İçime Çektiğim Hava Değil Gökyüzüdür" (1966) adlı kitabıyla 1967 Yeditepe Şiir Ödülü'ne, 1979'da çevirileri nedeniyle Macaristan Halk Cumhuriyeti'nce verilen Endre Ady Ödülü'ne, "Alleben Öyküleri" adlı öykü kitabıyla 1991 Yunus Nadi Ödülü'ne, 2014 yılında "Bir Adın Yolculuktu" adlı kitabı ile Melih Cevdet Anday Şiir Ödülü'ne değer bulundu.

1 Nisan 2018 tarihinde Bodrum, Muğla'daki evinde rahatsızlanarak hayatını kaybetti.

(Merhum Ülkü Tamer’i vefatının 5. yıldönümünde rahmet ve saygı ile anıyoruz.)

Hakkında yazılanlar:

"İkinci Yeni'nin, çağdaş İngiliz şiirini yakından izleyen, çeviriler yapan, Batı etkilerine açık bir şairiydi. Özellikle 1960'ların ikinci yarısında yazdıklarıyla kapalı şiir anlayışının kusursuz örneklerini verdi. Toplumsal sorunlara yönelirken de şiirin düzeyini düşürmedi." (Memet Fuat, 1985)

ESERLERİ:

Şiir:

1959: Soğuk Otların Altında

1960: Gök Onları Yanıltmaz

1962: Ezra ile Gary

1965: Virgülün Başından Geçenler

1966: İçime Çektiğim Hava Değil Gökyüzüdür

1974: Sıragöller

1981: Seçme Şiirler

1986: Antep Neresi

1986: Yanardağın Üstündeki Kuş (toplu şiirler)

2014: Güneş Topla Benim İçin (Toplu Şiirler) Islık yayınları, ISBN 978-605-9018-13-5

2020: Lucia (kitaplarına girmemiş şiirleri).

Öykü:

1991: Alleben Öyküleri (Yunus Nadi Öykü Armağanı)

2016: Tarihte Yaşanmamış Olaylar.

Anı:

1997: Alleben Anıları

1998: Yaşamak Hatırlamaktır

2003: Bir Gün Ben Tiyatrodayken.

Antoloji:

1982: Çağdaş Latin Amerika Şiiri Antolojisi

Şarkı sözleri:

Ağıt - Edip Akbayram

Düşenlere - Grup Yorum

Gül Dikeni - Ahmet Kaya

Güneş Topla Benim İçin - Zülfü Livaneli

Memik Oğlan - Zülfü Livaneli

Üşür Ölüm Bile - Ahmet Kaya

Ödüller:

1965: TDK Çeviri Ödülü

1967: Yeditepe Şiir Armağanı

1979: Macaristan Kül. Bak. Endre Ady Ödülü

1991: Yunus Nadi Öykü Ödülü

2014: Melih Cevdet Anday Şiir Ödülü

2015: Behçet Necatigil Şiir Ödülü.