M. Erhan Durukan: “ÖMER ASIM AKSOY”

M. Erhan Durukan: “ÖMER ASIM AKSOY”

Diğer Haber Kategorileri

M. Erhan Durukan: “ÖMER ASIM AKSOY”

Ömer Asım Aksoy, 30 Ekim 1993´te, 95 yaşında hayatını kaybetti. Türk Dil Bilimci, Milletvekili.

Hayatı boyunca, öğretmenlik, avukatlık, savcılık, milletvekilliği gibi pek çok işi yapmış olmasına rağmen, gerek Türk Dil Kurumu'nda görev alması, gerekse yazdığı ve yazılmasına öncülük ettiği kitaplarla daha çok dilbilimci yönüyle tanınmaktadır.

Ömer Asım Aksoy, 5 Nisan 1898´de Gaziantep´te doğdu. 1908´de ilkokulu, 1911´de "rüştiye"yi (ortaokulu), 1916´da "idadi"yi (liseyi) bu kentte bitirdi. 1917´de Halep "Posta ve Telgraf Başmüdürlüğü"nde "kâtip" olarak çalıştı. 1919´da Gaziantep´e döndü, bir yandan posta telgraf memurluğu, bir yandan da Ticaret İdadisinde Türkçe dersi verdi. 1920´de Tıp Fakültesine başladı; ama Anteplilerin Fransız işgaline karşı başlattıkları direnişe tepkisiz kalmadı, okulunu bırakıp Antep savunmasına katıldı. Hem ülkesi için savaştı, hem de Tıbbiyede kısa sürede öğrendikleriyle direnişçi kahramanlara yardım etti.

1921´de ailece Maraş´a göçtüler, bu göçmenlik çok sürmedi; 1922´de Antep´e döndü. 1922-25 arasında Gaziantep Lisesi’yle Amerikan Kolejinde Türkçe, Darülhilafe Medresesinde de matematik öğretmenliği yaptı. Bu sırada Maarifi İslamiye Cemiyeti’nde yönetim kurulu üyeliği, Halk Mektebinde yöneticilik, Muallimler Cemiyeti’nde başkanlık, Gazisancak ve Halk Dili gazetelerinin başyazarlık, Türkocağı’nda il genel yazmanlığı gibi görevler üstlendi.

1925yılında kendisi gibi Gaziantepli olan Beşire Hanımla evlendi. Aynı yıl Hukuk Fakültesine kaydoldu. 1928-31 arasında Nizip Cumhuriyet Savcısı olarak çalıştı, sonra 1931´de Gaziantep´e dönüp avukatlık yapmaya başladı. 1935´e dek Antep Lisesinde Türk dili ve edebiyatı öğretmenliği, Halkevi ve Cumhuriyet Halk Partisi İl Başkanlığı gibi birçok görevi aynı anda sürdürdü. Bu görevler onu, 1935´te Gaziantep Milletvekili olarak Ankara´ya, TBMM’ye taşıdı.

1941’de Atatürk´ün kurduğu Türk Dil Kurumu’nun yönetim kurulu üyesi oldu. Dille, özellikle halk ağızlarındaki sözcükler, deyimler ve atasözleriyle ilgilenmesi, ortaokul öğrencisi olduğu günlere dek uzanıyordu. 1941-1976 arasında Türk Dil Kurumu Derleme ve Tarama Kolu Başkanı olarak neredeyse yirmi dört saat çalıştı ve onun öncülüğünde ekin dünyamızın temel taşları olan Türkiye´de Halk Ağzından Söz Derleme Sözlüğü (12 cilt) ile Tarama Sözlüğü (8 cilt) ortaya çıktı. Hem öğretmen kimliğiyle hem de Türk Dil Kurumu´ndaki çalışmalarıyla onlarca gencin, Dil Devrimcisinin başöğretmeni, ustası oldu.

Milletvekilliği, 1950´de Demokrat Partinin seçimi kazanmasıyla bitti, bundan sonra tüm zamanını TDK´ye, Dil Devrimi yolundaki savaşıma ve yazmaya ayırdı. Bir kez yurtdışına çıktı, Türk Dil Devrimini ve bu yolda kazanılan başarıları anlatmak için 1971´de Macaristan´a gitti. 1963-76 arasında, kol başkanlığının yanı sıra, Türk Dil Kurumu´nun Genel Yazmanı idi. TDK’den ayrılınca evinde çalışmaya başladı. 1983´ten sonra oluşturulan resmi TDK´nin yayımladığı "İmla Kılavuzu" ile Türkçe Sözlük´ün tüm yanlışlarını birer birer ortaya çıkardı ve yayımladı. Toplumu, eğitimcileri uyardı. Hem resmi TDK´den, hem de bu yapıtları eğitim kurumlarına sokan yetkililerden yanıt bekledi. Bunun üzerine bütün basın yayın organlarına Türkçe Sözlük´teki yanlışların sergilendiği yazısıyla birlikte şu mektubu gönderdi:

"Resmi niteliği bulunan yeni baskı Türkçe Sözlük´teki yüzlerce yanlışın düzeltilmesi için dört yıldan beri ilgililerin dikkatini çekmeye çalışıyorum. Benim yanıldığım sanılıyorsa bunun bildirilmesini de diliyorum. Ne yanlışlıklar savunuluyor, ne de bir düzeltme girişimi görülüyor.

Son çareyi, basınımızın ve değerli yazarlarımızın ilgilenmesinde görerek size, bu çok önemli konuyu özetleyen bir yazı sunuyorum. İçten saygılarımla. 15. 3. 1993"

Ömer Asım Aksoy´un belgelediği yanlışlar, aradan geçen bunca zamanda tümüyle düzeltilmiş değildir. Ancak o, ölümüne dek kalemi elinden bırakmamış, Atatürk´ün kurumuna ve kalıtına yapılan haksızlığın bir gün düzeltileceğine ilişkin umudunu da hiç yitirmemiştir.

İlerlemiş yaşına karşın Dil Derneği´nin, Atatürkçü Düşünce Derneği´nin üyesi oldu; 1988’de Dil Derneği’nin 1992´de de Edebiyatçılar Derneği’nin onur üyesi olarak ödüllendirildi.

Kimisi pek çok kez basılan 60´a yakın kitap, onlarca makale yazdı. Arkasında neredeyse her aşaması savaşımla geçen onurlu, ödünsüz bir yaşam, koskoca bir kitaplık ve tüm Atatürkçüleri gönendirecek anılar bıraktı.

Biri kız, üçü erkek dört çocuk babası olan Ömer Asım Aksoy, 30 Ekim 1993´te, 95 yaşında hayatını kaybetti.

Vefatından 3 yıl önce gazeteci, araştırmacı yazar M. Erhan Durukan, Ömer Asım Aksoy ile dergisi Objektif için bir röportaj yapmıştı. Objektif Dergisi’nin Aralık 1990 sayısında yayınlanan bu röportaj, Aksoy’un belki de son röportajıydı. Web sitemizin röportajlar sayfasında izleyebilirsiniz.

 

Scroll to Top